3. «Ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών».
Ζούμε ανάμεσα σε συνανθρώπους. Είναι οι άνθρωποι της οικογένειας μας, της γειτονιάς μας, του επαγγελματικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος μας. Είναι οι γνωστοί και οι άγνωστοι, πού συναντάμε στα μέσα συγκοινωνίας, στα κέντρα ψυχαγωγίας, στην αγορά, στους δρόμους... Επιρρεπείς καθώς είμαστε στη διεκδίκηση δικαιωμάτων, εγωκεντρικοί και φίλαυτοι, συχνά ερχόμαστε σε συγκρούσεις και έτσι δημιουργούνται και μεταξύ των ανθρώπων «οφειλέτες» και «οφειλήματα». Σ' όλους, τους οπωσδήποτε και από οποιαδήποτε θέση ή απόσταση γίνονται οφειλέτες μας, χρωστάμε την συγγνώμη μας και την αγάπη μας. Και το υποσχόμαστε καθημερινά.
«Άφες ημίν... ως και ημείς», ακούεις τι λέγεις, όταν προσεύχεσαι» ρωτάει τον καθένα μας ο Ν. Θεοτόκης. «Συμφωνίαν ποιείς μετά του Θεού, προβάλλων το ίδιον σου παράδειγμα, Συγχώρησέ με, Πάτερ, καθώς και εγώ συγχωρώ, λέγεις». Και συνεχίζει ο σοφός εκκλησιαστικός πατέρας. «Αδελφοί μου μη πλανάσθε. Ενόσω δεν συγχωρείτε τα σφάλματα των αδελφών σας, μη εκφωνήσετε ποτέ την δεσποτικήν προσευχήν, διότι γίνεσθε αύτοκατάκριτοί μην ελπίσητέ ποτέ άφεσιν αμαρτιών. Ενόσω δεν συγχωρείτε των ανθρώπων τα παραπτώματα «ουδέ ό Πατήρ υμών αφήση τα παραπτώματα υμών». Το στόμα Κυρίου ελάλησε ταύτα...».
-Δυσκολεύομαι, πάτερ, να συγχωρήσω. Εξομολογείται ο πιστός στον πνευματικό του. Μου είναι σχεδόν αδύνατον!
Ο συνετός πνευματικός σηκώνεται.
-Έλα, παιδί μου, να κάνομε μαζί μια προσευχή. Ας πούμε κι οι δυο το «Πάτερ ημών».
Αλλά όταν έφτασε στο «ως και ημείς αφίεμεν τοις όφειλέταις ημών» ο πνευματικός σώπασε και μέσα στην κατανυκτική ατμόσφαιρα του ναού, ακούστηκε καθαρά η φωνή του πιστού, που ζητάει από τον Θεό άφεση αμαρτιών, όπως κι αυτός, βεβαιώνει, ότι χαρίζει απλόχερα την συγγνώμη του σε όσους του έφταιξαν. Σταματάει συγκλονισμένος. Καταλαβαίνει το βάρος της αιτήσεως και της υποσχέσεως μαζί. Και μετανοιωμένος για την προηγούμενη σκληρή στάση του, υπόσχεται ότι είναι αποφασισμένος να κάνει πράξη την ομολογία αυτή της καθημερινής προσευχής του.
«Ως και ημείς αφίεμεν...».
«Αφήνω», συγχωρώ τα παραπτώματα των άλλων, σημαίνει: εξαλείφω ή τουλάχιστον προσπαθώ να εξαλείψω, κάθε πικρία και μνησικακία για κάποιο κακό, προσβολή, αδικία υλική ή ηθική, που μου έκαναν, παραιτούμαι από κάθε σκέψη εκδικήσεως ή απαίτηση επανορθώσεως - κι ακόμα, προσπαθώ να αγαπήσω αυτόν ή αυτούς, που με πίκραναν και να διατηρώ απέναντι τους αισθήματα αδελφικά, χωρίς επιφυλάξεις και αποστάσεις. Συγχωρώ, τέλος, σημαίνει, ότι δέχομαι τον άλλον όπως δέχεται εμένα ό Χριστός. Προκειμένου δηλαδή να συγχωρήσω δεν περιμένω πρώτα να αλλάξει ο άλλος συμπεριφορά. Μάλλον η αγάπη και η συγγνώμη θα τον βοηθήσουν να διορθωθεί, παρά οποιαδήποτε άλλη στάση.
Και δεν ζητάει την επανασύνδεση ο Κύριος μόνον με τους οικείους και τους φίλους. Αλλά και μ' εκείνους, που είναι δεδηλωμένοι εχθροί μας. Μ’ αυτούς, που υπονομεύουν, τυχόν, συστηματικά την επιτυχία μας, την πρόοδο μας... Κυρίως μ' αυτούς.
Στη μικρή κοινωνία των ανθρώπων του σπιτιού μας, η καρδιά μας, ίσως, είναι έτοιμη, με τη φυσική αγάπη, που διαθέτει, να καλύψει τις αποστάσεις, που δημιουργούν τα λάθη των άλλων απέναντι μας. Για κείνους, όμως, που κινούνται στον ευρύτερο επαγγελματικό και κοινωνικό χώρο, τα φταιξίματα όλων αυτών, πολύ πιο δύσκολα ξεχνιούνται ή αμνηστεύονται. Γι' αυτούς δεν περισσεύει εύκολα ένας λόγος φιλικός, αδελφικός, συγγνώμης και καλοσύνης.
Αλλά η καρδιά του πιστού πρέπει να κρατάει «ανοιχτή γραμμή» προς όλους, εγγύς και μακράν, φίλους και εχθρούς. «Ουδέποτε εκοιμήθην έχων κατά τίνος· ουδέ αφήκά τίνα κοιμηθήναι έχοντα κατ' εμού, κατά την δύναμίν μου» βεβαιώνει μια αγία ψυχή. Είναι μια στάση απολύτως σύμφωνη με τη χριστιανική σκέψη και θεώρησι.
«Ως και ημείς αφίεμεν...».
Καλώ τον Θεό να γίνει μιμητής μου; απορεί ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης και σχολιάζει: «Αντιμεθίσταται η τάξις, ώστε τολμήσαι... ίνα είπης και συ τω Θεώ, ότι ο εγώ πεποίηκα, ποίησον, μίμησαι τον δούλόν σου, ο Κύριος... αφήκα τα οφειλήματα, μηδέ συ απώση τον ικετεύοντα...». Αντιστρέφεται η τάξη, ώστε να αποτολμήσεις και συ να πεις στο Θεό... ότι έκανα εγώ, αυτό κάνε και Συ. Μιμήσου τον δούλο Σου, Συ ο Κύριος... Συγχώρησα εγώ τα αμαρτήματα. Και Συ μην αποδιώξεις εκείνον πού Σε ικετεύει...
Ο Κύριος χρησιμοποιεί την φαινομενικά περίεργη αυτή διατύπωση «συναλλαγής» για να μάθεις, εξηγεί ό ι. Χρυσόστομος, ότι συ ορίζεις το μέτρο της αφέσεως.
«...Κύριοι της κρίσεως της περί ημών ημείς... Και ως αυτός εδίκασας σαυτώ, φησίν, ούτως σοι δικάζω κάγώ. Καν αφής τω συνδούλω, και παρ' έμού της αυτής τεύξη χάριτος». Εμείς είμαστε κύριοι της αποφάσεως του Θεού για μας... Και όπως δίκασες, εσύ, λέει ο Θεός, έτσι θα δικάζω και Εγώ. Και αν συγχωρήσεις τον σύνδουλό σου, θα βρεις την ίδια χάρη και από Εμένα...
Με το ίδιο πνεύμα γράφει και ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης: «Αυτός γενού σεαυτώ δικαστής· δός σεαυτώ την σώζουσαν ψήφον αφεθήναί σοι ζητείς παρά του Θεού τα οφειλήματα; συ άφες, και ο Θεός εψήφισεν...». Συ ο ίδιος γίνε κριτής του εαυτού σου· βγάλε για τον εαυτό σου αθωωτική απόφαση. Ζητάς από το Θεό να σου συγχωρηθούν τα αμαρτήματα; Συγχώρησε συ και ό Θεός επιδοκιμάζει...
«Ως και ημείς...».
Η συγχώρηση βέβαια μας παρέχεται δυνάμει της Θυσίας του Κυρίου. Και έχει την πηγή της στην άπειρη αγάπη του Θεού (Ιωάν. γ' 16) και όχι στη δική μας ανεξικακία. Αλλά μια προϋπόθεση να την οικειωθούμε, να γίνει η λύτρωση προσωπικό μας γεγονός, είναι η δική μας συγχωρητικότητα. Ο Κύριος απερίφραστα διατυπώνει αυτή την αλήθεια, ότι η συγγνώμη πού δίνομε παραμερίζει ένα σοβαρό εμπόδιο προκειμένου να φθάσει και στη δική μας ψυχή η χάρη της λυτρώσεως.
α) Διότι η φιλάδελφη και ανεξίκακη διάθεση δείχνει την πραγματική μετάνοια. Όταν ο άνθρωπος έχει βαθιά συναισθανθεί την αμαρτωλότητά του και συγκλονισθεί από την αγάπη του Θεού, που του παρέχει την δωρεάν της αφέσεως, είναι αδύνατον να μην είναι ο ίδιος συγχωρητικός και ανεξίκακος. Αντίθετα, ο μνησίκακος δείχνει, ότι δεν μετανόησε ποτέ αληθινά.
β) Η άρνηση της συγγνώμης προδίδει όγκο εγωισμού κακοήθη. Και πώς μπορεί ο δίκαιος και όλος αγάπη Θεός, που επιβλέπει στους «ταπεινούς τη καρδία» να διατεθεί ευμενώς σε μια τέτοια ψυχική κατάσταση; «Τις γαρ κοινωνία φιλανθρωπία και ωμότητι και αγαπητική διαθέσει προς αγριότητα;» ρωτάει πάλι ο βαθυστόχαστος ιεράρχης της Νύσσης. Και προσθέτει: Δια τούτο «άπρακτος εστίν η τοιαύτη φωνή». Ποια σχέση μπορεί να υπάρξει ανάμεσα στη φιλανθρωπία και στη σκληρότητα; στην αγάπη και στην αγριότητα; Γι' αυτό, όσο κι αν παρακαλούμε «άφες ημίν...» άκαρπη και χωρίς αποτέλεσμα μένει η ικεσία μας,
γ) Ακόμη η έλλειψη συγχωρητικότητας δείχνει έλλειψη αυτογνωσίας. Αν γνώριζα τα χάλια μου, δεν θα είχα μάτια να δω και διάθεση να σταθώ σκληρός στα οποία λάθη του άλλου απέναντι μου. Και δεν υπάρχει πιο αποκρουστική αντίφαση από την μνησίκακη καρδιά, πού ζητάει το έλεος του Θεού και την άφεση των αμαρτιών της. Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου