Ο Ἅγιος Διάδοχος, Ἐπίσκοπος
Φωτικῆς (29η
Μαρτίου)
Ὁ
Ἅγιος Διάδοχος, Ἐπίσκοπος Φωτικῆς
(σημ. Παραμυθιά Θεσπρωτίας), εἶναι μία μεγάλη πατερικὴ καὶ μοναχικὴ φυσιογνωμία
τοῦ 5ου αἰῶνος μ.Χ. Τὸ ἔτος 458 μ.Χ. ὑπογράφει, ὡς Ἐπίσκοπος Φωτικῆς, μαζὶ
μὲ ἄλλους Ἠπειρῶτες Ἐπισκόπους, ἐπιστολὴ πρὸς τὸν αὐτοκράτορα Λέοντα τὸν Α’.
Ἐκοιμήθη περὶ τὸ 486 μ.Χ.
Ὁ
Ἅγιος Διάδοχος εἶναι κὰτ’ ἐξοχὴν ἀσκητικὸς
συγγραφέας, πλαισιώνει ὅμως τὴν ἀσκητική του μὲ τὴ θεολογία. Καὶ ἐνῷ
παρουσιάζει τὸ δικό του πρωτότυπο τρόπο ἐκφράσεως, δὲν ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὰ
παραδεδεγμένα. Ὡς πρὸς τὴν θεολογικὴ ἔκφραση διακρίνεται γιὰ τὴ λεπτότητα, τὴν ἀκρίβεια
καὶ τὴ θέρμη. Εἶναι ἄγνωστος ὁ ἀριθμὸς τῶν ἔργων τοῦ Ἁγίου Διαδόχου, ἀλλὰ ἔχουν διασωθεῖ τρία: «Ὅρασις», «Λόγος εἰς
τὴν Ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου» καὶ«Λόγος ἀσκητικὸς γνώσεως πρακτικῆς καὶ
διακρίσεως πνευματικῆς». Τὸ βιβλίο μὲ τίτλο «Τὰ ἑκατὸν γνωστικὰ κεφάλαια» εἶναι
τὸ σπουδαιότερο βιβλίο τοῦ Ἁγίου Διαδόχου.
Ὁ
Ἅγιος Διάδοχος στὸ προοίμιο τοῦ
βιβλίου αὐτοῦ ἐκθέτει τοὺς «δέκα ὅρους», ποὺ εἶναι κατὰ κάποιο τρόπο τὰ
κύρια σημεῖα τοῦ βιβλίου καὶ θὰ μπορούσαμε κατ’ ἐπέκταση νὰ ἰσχυρισθοῦμε ὅτι εἶναι
οἱ δέκα ὅροι τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Συγκεκριμένα γράφει:
- Πρῶτος ὅρος τῆς πίστεως: «Ἔννοια περὶ Θεοῦ ἀπαθής.»
Ἡ πίστη εἶναι ἡ ἀπαθὴς ἔννοια περὶ Θεοῦ.
- Δεύτερος ὅρος τῆς ἐλπίδος: «ἐκδημία τοῦ νοῦ ἐν ἀγάπῃ
πρὸς τὰ ἐλπιζόμενα.» Μετὰ τὴν πίστη ἀπαραίτητη προϋπόθεση τῆς πνευματικῆς
ζωῆς εἶναι ἡ ἐλπίδα. Τὰ ἐλπιζόμενα εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
- Τρίτος ὅρος τῆς ὑπομονῆς: «Τὸν ἀόρατον ὡς ὁρατὸν ὁρῶντα
τοῖς τῆς διανοίας ὀφθαλμοῖς ἀδιαλείπτως καρτερεῖν.» Ἡ ὑπομονὴ εἶναι ἀπαραίτητος
ὅρος γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή, γιατί ἡ πορεία αὐτὴ συνεπάγεται πολλὲς
μεταβολὲς καὶ ἀλλοιώσεις.
- Τέταρτος ὅρος τῆς ἀφιλαργυρίας: «Οὕτω θέλειν τὸ μὴ ἔχειν
ὡς θέλειν τις τὸ ἔχειν.» Ἡ πορεία πρὸς τὸν Θεὸ πρέπει νὰ γίνεται μὲ ἀπαθὴ
τρόπο. Μέσα σὲ αὐτὴ τὴν προοπτικὴ τίθεται καὶ ἡ ἀφιλαργυρία – ἀκτημοσύνη.
- Πέμπτος ὅρος τῆς ἐπιγνώσεως: «Ἁγνοεῖν ἑαυτὸν ἐν τῷ ἐκστῆναι
τὸν Θεόν.» Ἡ ἐπίγνωση τῶν ἁμαρτημάτων μας εἶναι ἀπαραίτητη προϋπόθεση τῆς
πορείας τῆς ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου.
- Ἕκτος ὅρος τῆς ταπεινοφροσύνης: «Λήθη τῶν
κατορθουμένων προσεχής.» Ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἀπαραίτητος ὅρος τῆς
πορείας τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὴν ἕνωσή του μὲ τὸν Θεό.
- Ἕβδομος ὅρος τῆς ἀοργησίας:«Ἐπιθυμία πολλὴ τοῦ μὴ ὀργίζεσθαι.»
Ἡ πνευματικὴ πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν Θεὸ εἶναι πορεία ἀγάπης καὶ πρὸς
τὴν ἀγάπη, ὁπότε δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχει κατάσταση ὀργῆς, ὡς παρὰ
φύση ἐνέργεια τοῦ θυμικοῦ τῆς ψυχῆς.
- Ὄγδοος ὅρος τῆς ἁγνείας: «Αἴσθησις ἀεὶ κεκολλημένη
Θεῷ.» Ὅταν μεταμορφώνονται οἱ ψυχικὲς καὶ σωματικὲς δυνάμεις ἀπὸ τὴ Θεία
Χάρη, τότε ὁ ἄνθρωπος διακρίνεται γιὰ τὴν ἁγνότητα καὶ τὴν καθαρότητα καὶ
αἰσθάνεται ὁλοκληρωτικὰ παραδομένος στὸν Θεό.
- Ἔνατος ὅρος τῆς ἀγάπης: «Αὔξησις φιλίας πρὸς τοὺς ὑβρίζοντας.»
Ἡ ἀγάπη εἶναι ἐνδυνάμωση τῆς φιλίας πρὸς αὐτοὺς ποὺ μᾶς ὑβρίζουν.
- Δέκατος ὅρος τῆς τελείας ἀλλοιώσεως: «Ἐν τρυφῇ Θεοῦ
χαρὰν ἡγεῖσθαι τὸ στυγνὸν τοῦ θανάτου.» Ὁ τελευταῖος ὅρος συνδέεται
στενότατα μὲ τὴν τέλεια ἀλλοίωση. Ἡ ἀλλοίωση εἶναι ἡ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου,
ἡ ἀπαλλαγή του ἀπὸ τὶς μεταπτωτικὲς ἐνέργειες καὶ ἡ πλήρωσή του ἀπὸ τὴν ἐνέργεια
τοῦ Παναγίου Πνεύματος.
