Το θέμα (27/01) Μέρος Α΄

«TON APTON ΗΜΩΝ TON ΕΠΙΟΥΣΙΟΝ ΔΟΣ ΗΜΙΝ ΣΗΜΕΡΟΝ» Ματθ. στ' 11

Η Προσευχή συνεχίζεται με αιτήματα πού αναφέ­ρονται στις ανθρώπινες πλευρές της ζωής. Το «ως εν ουρανώ» πού προηγήθηκε, φέρνει  τον  άνθρωπο  δίπλα  στην  τάξη  των  αγγέλων. Αλλά για να μη νομισθεί, λέει ο ι. Χρυσόστομος, ότι απαιτείται  και  από  τους  ανθρώπους,  των  αγγέλων  η απάθεια,  για  μεν  τις  εντολές  με  την  ίδια  προθυμία προτρέπει να γίνονται και από μας, όπως και από τους αγγέλους· το αίτημα όμως, που ακολουθεί, απο­βλέπει και στις ανάγκες της υλικής μας φύσεως.

«Ο άγγελος δεν προσεύχεται να του χορηγήσει ο Θεός ψωμί, επειδή έχει τη φύση του ελεύθερη από τέτοιες ανάγκες» εξηγεί και ο Γρηγόριος Νύσσης.

Το αίτημα, λοιπόν, πού ακολουθεί αναφέρεται, κατ' αρχήν, στην υλική υπόσταση του ανθρώπου. Το διαβάζουμε εις Ματθ. στ' 11.

1. «Τον άρτον ημών...».

Είπαν, ότι ο Χριστιανισμός υποτιμά το σώμα και παραθεωρεί τις ανάγκες του, ενώ ενδιαφέρεται αποκλει­στικά για την ψυχή και την «άλλη ζωή». Ας δούμε είναι έτσι;

Η αντίληψη ότι ο Χριστιανισμός υποβαθμίζει την αξία του σώματος, αποτελεί νοθεία της χριστιανικής διδασκαλίας. Τον ισχυρισμό αυτόν χρησιμοποίησε με επιμονή ή αντιχριστιανική προπαγάνδα, για να χτυπήσει την Πίστη. Αντίθετα, ως αιρετικούς χαρακτήρισε ή Εκ­κλησία μας όλους όσοι δίδαξαν την περιφρόνηση στο σώμα.

Απ’ αρχής η χριστιανική διδασκαλία παραδέχθηκε το σώμα ως θείο δώρο και είδε τις φυσικές του ανάγκες σεβαστές. Που στηρίζεται ή θέσις αυτή;

α) Ό Θεός «καταξιοί ιδία χειρί διαπλάσαι το ήμέτερον σώμα» τονίζει ο Μ. Βασίλειος, δείχνοντας την ιδιαίτερη φροντίδα του Θεού για τη διάπλαση του ανθρωπίνου σώματος.

β) «Ο Λόγος σαρξ εγένετο» (Ίωάν. α' 14). Και μόνον ότι ο Θεός περιεβλήθηκε τέλειο άνθρώπινο σώμα, καταρρίπτει τον συκοφαντικό ισχυρισμό της αρνήσεως.

Σχολιάζοντας το γεγονός της Σαρκώσεως ό Μ. Αθανάσιος παρατηρεί:  Ο Χριστός «ιδιοποιείται το σώμα, ώσπερ όργανον εν αυτώ  γνωριζόμενος και ενοικών και τας αισθήσεις πάντων ανθρώπων προσλαμβάνει» και τοιουτο­τρόπως «το σώμα ηγίασεν».

Δέκα αιώνες αργότερα ο Γρηγόριος Παλαμάς υπενθυμίζει, ότι ο Χριστός σαρκώθηκε «ίνα τιμήση την σάρκα και αυτήν την θνητήν».

γ) Οι συνεχείς φροντίδες και το ενδιαφέρον του Κυρίου για το ανθρώπινο σώμα και τις ανάγκες του.

Πόσες χιλιάδες σώματα έθρεψε, πόσα άρρωστα και ανάπηρα κορμιά θεράπευσε. «Περιήγεν όλην την Γαλιλαίαν» όχι μόνον «διδάσκων» άλλα «και θεραπεύων πάσαν νόσον... εν τω λαώ» (Ματθ. δ' 23).

Ακόμα, ό Κύριος με το σώμα αναστήθηκε, με το σώμα αναλήφθηκε και είναι η δική Του ανάσταση αρραβώνας και της δικής μας αναστάσεως με σώματα άφθαρτα.

δ) Η όλη διδασκαλία του Κυρίου, των Αποστόλων και των Ί. Πατέρων, την ίδια αλήθεια υπογραμμίζει. Σταχυολογούμε μερικές απόψεις:

«Το σώμα υμών ναός του εν υμίν Αγίου Πνεύμα­τος εστίν» γράφει στους Χριστιανούς της Κορίνθου ό εμπνευσμένος Απόστολος καΐ καταλήγει: «Δοξάσατε δη τον Θεόν εν τω σώματι υμών και εν τω πνεύματι υμών άτινα εστί του Θεού» (Α' Κορ. στ' 19, 20).

Στόν Τιμό­θεο δίδει συμβουλές για την υγιεινή του σώματος (Α' Τιμ. ε' 23).

Ο ι. Χρυσόστομος μας παραπέμπει στην κατασκευή του σώματος για να θαυμάσομε τον Καλλιτέχνη; «Ει δε θέλεις αυτού καταμαθείν την αρετήν, έπελθε των μελών απάντων την διάπλασιν, το σχήμα, τας ενεργείας, την προς άλληλα συμφωνίαν... Οι τε άγιοι πάντες μετά τού­του ζώντες, την άγγελικήν έκείνην έπεδείξαντο πολιτείαν και ουδεμία και εντεύθεν αυτοίς έγίνετο βλάβη προς τον της αρετής δρόμον...». Και προσθέτει: «γεώδες εστίν (το σώμα) αλλ' εάν θέλω, ουράνιον γίνεται».

'Ο Νικ. Καβάσιλας ρωτάει: «Τί ιερότερο υπάρχει από το σώμα, με το οποίο δια της θ. Κοινωνίας ενώνε­ται ό Χριστός,..,».

«Φυλάξατε την υγεία σαν ένα δώρο πολύτιμο, πού σας έχει δοθεί από τον Θεό» συμβούλευε ο αγ. Σεραφείμ του Σάρωφ.

Όχι σωματοκτόνοι, αλλά παθοκτόνοι.

Υπάρχει βέβαια και ο ασκητισμός, η «πέτρα του σκανδάλου». Τι λέει γι' αυτό ο Χριστιανισμός;

Ο ασκητισμός δεν προήλθε από περιφρόνηση στο σώμα. Άλλωστε δεν αποτελεί γενικό κανόνα. Είναι η εξαίρεση. Το ασκητικό ιδεώδες, λένε οι  Πατέρες, αποβλέπει στο να πειθαρχήσει και υποτάξει το σώμα στην ψυχή.

Και η νηστεία; Η εγκράτεια αποσκοπεί όχι στην άρνηση της τροφής, αλλά στην απάρνηση των θελημάτων μας, εξηγεί ο Μ. Βασίλειος. Γι' αυτά συνιστά «έστω η χρήσις (των υλικών αγαθών) τη χρεία  σύμμετρος». Οι σωματικές ανάγκες να ικανοποιούνται στα πλαίσια του μέτρου, και όχι να κυριαρχούν.

Η γραμμή του Χρι­στιανισμού είναι να σέβεται το σώμα, αλλά το θέλει ιεραρχημένο στο πνεύμα χωρίς ακρότητες -που πάντο­τε τις καταδίκαζε το γνήσιο χριστιανικό πνεύμα- ο Χρι­στιανισμός είδε το σώμα σαν μέσον εκφράσεως της ψυχής· σαν όργανο με το οποίο αποκαλύπτεται η ψυχή.

«Ουκούν ουκ εκ του σώματος η αμαρτία, αλλ' εκ της ψυχής» παρατηρεί ο άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Δεν αμαρτάνει το σώμα, η ψυχή αμαρτάνει, γιατί η ψυχή εκφράζεται με το σώμα.

Ο αγ. Κύριλλος ό Ιεροσολύμων εξηγεί: «Εάν μη θέλης, ουκ οφθαλμός ορά κακώς, ουκ ακούει ους τα μη δέοντα· ου χειρ εκτείνεται επί την πλεονεξίαν ου πους βαδίζει επί την άδικίαν..» και προ­σθέτει «τρεφέσθω το σώμα σιτίοις, ίνα ζή και άνεμποδίστως υπηρετεί· ου μην (αλλ' όχι όμως) ίνα προς τρυφάς έκδοθή»,

Γι' αυτό, «ημείς ουκ έδιδάχθημεν σωματοκτόνοι, αλλά παθοκτόνοι» (Αββάς Ποιμήν).   Συνεχίζεται