Από το χθεσινό μας Κύκλο (20/12/2015)

Ο αγ. Ιωάννης (Ιβάν) Ίλιτς Σέργιεφ γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1829 στο χωριό Σούρα του Αρχαγγέλου (Арха́нгельск στη Β. Ρωσία) και πήρε το όνομα του Οσίου Ιωάννη της Ρίλας. 

Πατέρας του ήταν ο Ηλίας (Ίλιτς) Μιχαήλοβιτς Σέργιεφ και  μητέρα του η  Θεοδώρα Βλάσιεβνα και ήσαν δύο ευσεβείς και με πενιχρή μόρφωση χωρικοί, ενώ ο παππούς του ήταν ιερέας.

Από μικρή ηλικία η θεία λατρεία και η αυστηρή νηστεία έγιναν  βάσεις της παιδικής του κατήχησης. Σε ηλικία 6 ετών άρχισε η μητέρα του να του παραδίδει μαθήματα και σε ηλικία 10 ετών στάλθηκε στην σχολή του Αρχαγγέλου, όπου αποφοίτησε σε ηλικία 22 ετών ως αριστούχος στο θεολογικό Σεμινάριο, με αποτέλεσμα να σταλεί με κρατική υποτροφία στη θεολογική Ακαδημία της Πετρούπολης, ενώ πεθαίνει ο. πατέρας του. Με όπλο το καλλιγραφικό γραπτό του, γίνεται γραμματέας της Ακαδημίας και με πενιχρό μισθό, ζει αυτός και η μητέρα του. Ενώ είχε την επιθυμία να γίνει ιεραπόστολος στη μακρινή Κίνα, στο τέταρτο έτος των σπουδών περνάει βαθιά κατάθλιψη, που όμως την. ξεπερνάει σιγά-σιγά. Μελετά τα γραπτά Πατέρων της Εκκλησίας.

Στο τέλος των σπουδών του εγκαταλείπει οριστικά τη σκέψη της εξωτερικής ιεραποστολής και του προτείνεται η θέση ιερέα στον καθεδρικό ναό του Αγίου Ανδρέα στην. Κρονστάνδη, στο νησί Κότλινε του Φιννικού κόλπου, που ήταν τόπος εξορίας. Ο γέροντας ιερέας Κωνσταντίνος Νετβίτσκυ του ζήτησε, και αυτός δέχτηκε, να νυμφευτεί την. κόρη του Ελισάβετ. Στις 11 Νοεμβρίου  1855 έγινε διάκονος και την επόμενη μέρα πρεσβύτερος, από τον επίσκοπο Χριστόφορο Βιννίτσκυ, στο ναό των Αγίων Πέτρου και Παύλου. Ως ιερέας ο Ιωάννης, ακολουθεί αυστηρό πνευματικό βίο, ενώ η σύζυγός του γίνεται με αυταπάρνηση βοηθός στο έργο του και μετά από ένα χρονικό διάστημα συναποφασίζουν τελικά να ζήσουν χωρίς παιδιά, σαν αδέλφια.

Στον τόπο εξορίας, την Κρονστάνδη, ο λαός ζούσε μακριά από την εκκλησία. Η προσέγγιση του αγ. Ιωάννη άρχισε απ’ τα παιδιά, γιατί όπως έλεγε «κρατούν ένα μέρος από το αρχικό μεγαλείο της εικόνας του Θεού». Ακολούθησαν και οι μεγάλοι. Ενθάρρυνε όλους να εισέλθουν στον εκκλησιαστικό βίο. Μοίραζε τα πενιχρά του έσοδα, με αποτέλεσμα ο ίδιος να στερείται. Ο ίδιος έπραττε σημαντικό έργο. Αγόραζε τρόφιμα, φάρμακα, καλούσε γιατρούς, ενίσχυε, φρόντιζε, παρηγορούσε.                               

Η βάση της φιλανθρωπικής του δράσης στηριζόταν στο να οργανώσει αυτούς που μπορούσαν να βοηθούν. Με συχνά κηρύγματα ανέλυε τις πολύπλευρες αιτίες της πενίας και επαιτείας. Έτσι κατάφερε να ιδρυθούν πτωχοκομεία, εργατικές πολυκατοικίες, επαγγελματικές σχολές και να δοθεί ανάλογα στον καθένα κατοικία και εργασία. Έμβλημά του η κοινωνική αλληλεγγύη και το έργο του αφορούσε όλους, ανεξάρτητα από καταγωγή ή ομολογία. Το 1874 συγκροτεί ενοριακή πρόνοια για τους φτωχούς. Το 1882 εγκαινιάζει εργατική εστία. Η εστία κάηκε, αλλά πάλι την έκτισε, αφού είχε ήδη δημιουργήσει ασφαλιστικό ταμείο. Το ίδρυμα αυτό μεγάλωσε και έγινε πολυδύναμο, όπου έβρισκαν γνώσεις και εργασία παιδιά και απόκληροι. Το 1902 δούλευαν σε αυτό 7281 εργαζόμενοι. Το 1903 η στοιχειώδης σχολή του ιδρύματος είχε 259 παιδιά, το τμήμα ζωγραφικής 30 άτομα, το εργαστήρι ξυλουργικών ειδικοτήτων 61 άτομα, το γυναικείο τμήμα 50 άτομα. Διέθετε επιπλέον εργαστήρι υποδηματοποιίας, ζωολογική συλλογή, τμήμα γυμναστικής, παιδική βιβλιοθήκη με 2687 τόμους, ενώ λειτουργούσαν δύο βιβλιοπωλεία. Λειτουργούσαν ακόμη το σχολείο της Κυριακής, το κέντρο λαϊκών διαλέξεων, το λαϊκό αναγνωστήριο και η δανειστική βιβλιοθήκη. Η ενοριακή πρόνοια συντηρούσε ορφανοτροφείο - νηπιαγωγείο και εξοχικό οίκημα για παιδιά, πτωχοκομείο, ξενώνα για αστέγους και κέντρο ιατρικής βοήθειας. Το 1896 πέρασαν δωρεάν από το ιατρείο 2721 ασθενείς, ενώ η λαϊκή τραπεζαρία ετοίμαζε καθημερινά βάση 400 έως 800 μερίδες φαγητού.

Επιστέγασμα αυτής της πορείας είναι η ίδρυση στην Πετρούπολη γυναικείας μονής αφιερωμένης στον Άγιο Ιωάννη Ρίλας (Ιωάννοφσκυ), η ίδρυση της μονής Βοροντσόφσκυ στο Ριμπίνσκυ της επαρχίας Πσκόφ και της μονής Πιουχτίτσκυ στη Ρωσική Πολωνία.

Χτίζει στη Σούρα (το χωριό του) ναό αφιερωμένο στον Αγ. Νικόλαο, τον Αγ. Ιωάννη της Ρίλας και την Αγ. Παρασκευή. Ιδρύει ακόμη ορθόδοξη εκκλησιαστική αδελφότητα, σχολείο, παιδική στέγη, πριονιστήριο και συνεταιρισμό. Κατόπιν δημιουργεί ιερά γυναικεία μονή αφιερωμένη στον Αγ. Ιωάννη της Ρίλας. Το 1912 η μονή είχε 120 μοναχές, ενώ διέθετε ξεχωριστή σκήτη κοντά στο χωριό και μετόχι στο Αρχάγγελσκ.

Επί 32 χρόνια ο αγ. Ιωάννης εργάστηκε σαν παιδαγωγός στην περιφερειακή σχολή Κρονστάνδης και στο Γυμνάσιό της. Βασική του αρχή ήταν η απλότητα στη διδασκαλία. Για να δημιουργηθεί ένα αρμονικό σύστημα, θεωρούσε πως η μόρφωση είναι αχώριστη από την αγωγή της καρδιάς, η οποία και προηγείται. Σαν δάσκαλος απέφευγε να τιμωρεί, δίδασκε με συζήτηση, επαναλάμβανε τις εκλεκτές περικοπές από την Αγία Γραφή, προκαλούσε ερωτήματα, ενθάρρυνε την παιδική ελευθερία και πρωτοβουλία.

Ο άγιος Ιωάννης σύντομα αντιτάχθηκε στη θεολογική πρόταση της αραιής μετάληψης της Θείας Κοινωνίας. Γι’ αυτό πρότεινε συχνή συμμετοχή στις ακολουθίες, αγωνιστική φιλανθρωπία και εξομολόγηση. Η εξομολόγηση που έκανε ήταν πολύωρη, έτσι το πλήθος των πιστών τον οδήγησε σε αναβίωση της κοινής εξομολόγησης. Καταδίκαζε με αυστηρότητα την χλιαρότητα και τον τυπικό ευσεβισμό, που είχε υποβαθμίσει τη μετοχή στη θεία Κοινωνία σε ετήσια υποχρέωση και την Θεανδρική ζωή της εκκλησίας στο επίπεδο των εθίμων.

Το 1907 ενώ ήταν επίλεκτο μέλος πολλών κοινωφελών οργανώσεων, διορίστηκε και μέλος της Ιεράς Συνόδου.

Βαριά άρρωστος τον Δεκέμβρη του 1908  χωρίς να καταλύει την νηστεία των Χριστουγέννων, τέλεσε για τελευταία φορά τη Θεία Λειτουργία στις 10 Δεκεμβρίου 1908. Στις 18 του μηνός είπε «δόξα τω Θεώ, ότι έχουμε δυο μέρες ακόμα για να τα κάνουμε όλα». Απεβίωσε, στην Κρονστάνδη, στις 07:40 της 20 Δεκεμβρίου 1908, σε ηλικία 80 ετών. Η κηδεία του ήταν επιβλητική. Συμμετείχε ο πρωθιεράρχης της ρωσικής εκκλησίας με πολλούς επισκόπους, 60 ιερείς και 20 διακόνους και πάνω από 20.000 πιστοί.

Η Ιερά Σύνοδος διέταξε ο βίος του να διδάσκεται στα ιερατικά σεμινάρια. Ο τάφος του βρίσκεται στον υπόγειο ναό της γυναικείας μονής Ιωάννοφσκυ της Πετρούπολης, ως μεγάλο προσκύνημα. Στις 8 Ιουνίου 1990, η Ι. Σ. της Εκκλησίας της Ρωσίας, στην πράξη αναγνώρισης της αγιότητάς του αναφέρει ότι έγινε "... για την ενάρετη ζωή του με την οποία ήταν τύπος των πιστών και για την πλήρη ζήλου και θυσιών υπηρεσία του στον Θεό και την Εκκλησία. Για την αγάπη του στον πλησίον με την οποία σαν τον καλό Σαμαρείτη δίδασκε στο ποίμνιό του την ευσπλαχνία προς τους πτωχούς και τους δυστυχισμένους. Για τα θαύματα που έκανε, τόσο στη ζωή, όσο και μετά θάνατον, μέχρι σήμερα...".