Από τον πιο πρόσφατο Κύκλο μας (Κυριακή 13 Μαΐου 2012)

Τη  ια΄ Μαΐου , των αγίων ισαποστόλων ΚΥΡΙΛΛΟΥ και ΜΕΘΟΔΙΟΥ , των φωτιστών των Σλάβων.

 Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, (Κωνσταντίνος και Μιχαήλ), ήταν παιδιά του στρατιωτικού διοικητού Λέοντος και γεννήθηκαν στην Θεσσαλονίκη. Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε περί το 827, ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του Μιχαήλ το 815. Είχαν άλλα πέντε αδέλφια. Ο Κωνσταντίνος ήταν ο μικρότερος και είχε μεγάλη επιμέλεια στα γράμματα. Τα χαρίσματά του τα πρόσεξε ο λογοθέτης Θεόκτιστος και τον έστειλε στην σχολή της Μαγναύρας, όπου σπούδασε βασικά φιλοσοφία. Διέπρεψε στις σπουδές του και διορίσθηκε χαρτοφύλακας (αρχιγραμματέας) του Πατριαρχείου και αργότερα καθηγητής της φιλοσοφίας στη σχολή της Μαγναύρας.

Ο Μιχαήλ ακολούθησε την σταδιοδρομία του πατέρα τους. Έγινε στρατιωτικός και ανέλαβε την διοίκηση της περιοχής των πηγών του Στρυμόνος, δηλαδή στα σημερινά σύνορα Βουλγαρίας και Σερβίας, όπου και γνώρισε καλά τους Σλάβους. Παρά την επιτυχημένη τους σταδιοδρομία, βαθιά τους συγκλόνιζε ο ζήλος για την πνευματική ζωή.

Ο 9ος αιώνας μ.Χ., χαρακτηρίζεται από ακμή στην πολιτική και στρατιωτική δύναμη και από άνθηση στην οικονομία, στα γράμματα, στις τέχνες. Η Εκκλησία της Ανατολής ανασυγκροτείται μετά την τρικυμία της εικονομαχίας. Τα ρήγματα όμως από τις συγκρούσεις μεταξύ Δύσεως και Ανατολής γίνονται βαθύτερα. Τα συμφέροντα και οι ανταγωνισμοί διασπούν την μέχρι τότε ενιαία Χριστιανική Οικουμένη σε δύο κόσμους, το Βυζαντινό και το Φραγκικό. Οι διαφορές είναι ορατές στο θέμα του εκχριστιανισμού των Σλάβων. Σε αυτήν την αντιδικία μπλέκονται οι δύο αδελφοί.

Αρχικά ο Κωνσταντίνος αναπτύσσει ιεραποστολικό έργο μεταξύ της φυλής των Χαζάρων. Το καλοκαίρι του 862 μ.Χ., φθάνει στην Κων/πολη πρεσβεία του ηγεμόνος των Μοραβών Ραστισλάβου. Ο Ραστισλάβος ζητά από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ έναν Επίσκοπο και δάσκαλο, για να τους διδάξει στη γλώσσα τους την αληθινή πίστη και να προσέλθουν και άλλοι στον Χριστό. Είχαν βαπτισθεί πολλοί, αλλά και οι βαπτισμένοι αγνοούσαν την πίστη, όσο και οι αβάπτιστοι, αφού οι Λατίνοι, τους επέβαλαν την γνώση του Ευαγγελίου και την λατρεία στα λατινικά.

Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ προσκαλεί τον Κωνσταντίνο να αναλάβει αυτήν την αποστολή. Αυτός δέχεται υπό την προϋπόθεση της δημιουργίας γραφής στη γλώσσα των Μοραβών. Μετά από μελέτες φτιάχνει το γλαγολιτικό αλφάβητο και αρχίζει την μετάφραση του Ευαγγελίου και της Βυζαντινής Λειτουργίας, καθώς και άλλων βιβλίων.

Την άνοιξη του 863 μ.Χ., ο Κωνσταντίνος παίρνει τον Μιχαήλ, που είχε γίνει μοναχός με το όνομα Μεθόδιος, και φθάνει στη Μοραβία. Σε τρία χρόνια έκαναν σπουδαίες μεταφράσεις, και εισήγαγαν την βυζαντινή παράδοση στη Μοραβία. Με αφετηρία την αρχή ότι κάθε λαός έχει το δικαίωμα να λατρεύει τον Θεό στη μητρική του γλώσσα, οι άγιοι αδελφοί συγκρότησαν γραπτή σλαβική γλώσσα, μετέφρασαν τα λειτουργικά βιβλία στη γλώσσα αυτή, καθιέρωσαν την σλαβική ως λειτουργική γλώσσα, έγραψαν και πρωτότυπα έργα και κατέστησαν διδάσκαλοι δεκάδων μαθητών για την επάνδρωση της τοπικής Εκκλησίας με διακόνους και πρεσβυτέρους.

Η διείσδυση όμως αυτή ενόχλησε τους Φράγκους και τη Ρώμη. Η θέση η δική τους, καθώς και των συνεργατών τους μοναχών, έγινε δύσκολη, όταν στην Πόλη την εξουσία κατέλαβε ο Βασίλειος ο A', που επανασύνδεσε το Βυζάντιο με την Εκκλησία της Ρώμης. Έτσι η ιεραποστολή απομονώθηκε από τις ρίζες της και αναγκάσθηκε να έλθει σε συνδιαλλαγή με τους Λατίνους.

Στις αρχές του 868 μ.Χ., ο Κωνσταντίνος και ο Μεθόδιος φθάνουν στη Ρώμη κομίζοντας τα ιερά λείψανα του ιεραποστόλου Κλήμεντος, που είχε μαρτυρήσει στη χώρα των Χαζάρων. Προσπαθούν να τακτοποιήσουν τις διαφορές τους με τους Λατίνους ενώπιον του Πάπα Ανδριανού Β'. Η μόρφωση και η ευσέβεια των δύο αδελφών κατέπληξε τους Ρωμαίους κληρικούς. Ο Πάπας αναγνώρισε το έργο τους πανηγυρικά, αλλά επεδίωξε να το αποσυνδέσει από την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και να το προσεταιρισθεί. Ο Πάπας παρέλαβε από τους ιεραποστόλους τα σλαβικά βιβλία, τα ευλόγησε και τέλεσε με αυτά την Θεία Λειτουργία. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμισθεί ότι ο Πάπας απέθεσε τα σλαβικά βιβλία στην Αγία Τράπεζα και τα πρόσφερε ως αφιέρωμα στο Θεό. Έδωσε μάλιστα εντολή σε δύο Επισκόπους, τον Φορμόζο και τον Γκόντριχον, να χειροτονήσουν τους μαθητές του Κυρίλλου και Μεθοδίου. Και μετά δόθηκε η άδεια να τελέσουν τη λειτουργία σλαβιστί στους ναούς του αγ. Πέτρου, της αγ. Πετρωνίλλας και του αγ. Ανδρέου.

Ο Πάπας καταδίκασε τους πιστούς που αντιδρούσαν στην λειτουργική χρήση της σλαβικής και τους αποκάλεσε Πιλατιανούς και Τριγλωσσίτες. Και το επιστέγασμα: Οι Σλάβοι μαθητές κληρικοί λειτουργούσαν την νύχτα πάνω στον τάφο του διδασκάλου των εθνικών, του Παύλου. Και είχαν ως συλλειτουργούς τους τον Επίσκοπο Αρσένιο, έναν από τους επτά επισκόπους συμβούλους του Πάπα. Η πράξη αυτή συνέδεε και παραλλήλιζε το έργο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου με τους ιεραποστολικούς άθλους του Παύλου.        

Ο Κωνσταντίνος όμως αρρώστησε βαριά. Εκάρη μοναχός, ονομάστηκε Κύριλλος και στις 4 Φεβρουαρίου του 869 μ.Χ. κοιμήθηκε με ειρήνη. Ο Μεθόδιος θέλει να μεταφέρει το σκήνωμά του στη Θεσσαλονίκη, αλλά ο Πάπας τον θάβει στο ναό του Αγίου Κλήμεντος, όπου μέχρι και σήμερα δείχνεται ο τάφος του.

Στη συνέχεια, ο Μεθόδιος χειροτονείται από τον Πάπα Αρχιεπίσκοπος Σιρμίου, για να εγκατασταθεί στην Παννονία. Η Ρώμη επιδέξια οικειοποιείται το ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως. Η ζωή όμως του Μεθοδίου, ως Αρχιεπισκόπου, περιπλέκεται στους ανταγωνισμούς των Λατίνων και των Φράγκων Επισκόπων, στις δολοπλοκίες των ηγεμόνων και των αρχόντων και γίνεται μαρτυρική. Τον φυλακίζουν δυόμιση χρόνια σε μοναστήρι του Μέλανος Δρυμού και μόλις το 873 μ.Χ. ο Πάπας Ιωάννης Η' τον ελευθερώνει και τον αποκαθιστά. Η λατρεία όμως στα σλαβονικά απαγορεύεται και μόνο το κήρυγμα επιτρέπεται. Το 885 μ.Χ., στη Μοραβία, ο Μεθόδιος παραδίδει το πνεύμα του μέσα σε ένα κλίμα αντιδράσεων και ραδιουργιών. Είχε όμως προετοιμάσει διακόσιους νέους ιεραποστόλους. Αυτοί ξεχύθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη, διέδωσαν και στερέωσαν την Ορθοδοξία στα σλαβικά Έθνη. Ήταν τέτοια δε η δύναμη και το ρίζωμα του έργου τους, ώστε ούτε η λαίλαπα της Ουνίας κατόρθωσε να εξανεμίσει το θεολογικό και πολιτισμικό έργο των δύο Ισαποστόλων αδελφών, του Κυρίλλου και του Μεθοδίου.

Κατά την εξόδιο ακολουθία του Αγίου Μεθοδίου αναρίθμητος λαός, τον συνόδευσε με λαμπάδες και θρήνησε τον αγαθό διδάσκαλο και ποιμένα.

            Οι άγιοι εκπλήρωσαν σε αυτούς το λόγο του Αποστόλου: «Κινδύνοις ληστών, κινδύνοις εν θαλάσση, κινδύνοις ποταμών, κινδύνοις εν ψευδαδέλφοις, εν κόπω και μόχθω, εν αγρυπνίαις πολλάκις, εν λιμώ και δίψη» και σε όλα τα παθήματα, τα μνημονευόμενα από τον Απόστολο.

Κοντάκιον  Ἦχος πλ. δ'. Τὴ ὑπερμάχω.

Τῶν Ἀποστόλων εἰσδεξάμενοι τὴν ἔλλαμψιν, τῶν Σλάβων ὤφθητε φωστῆρες καὶ διδάσκαλοι, τὸν τῆς χάριτος κηρύξαντες πάσι λόγον. Ἀλλὰ ὢ Κύριλλε παμμάκαρ καὶ Μεθόδιε πάσης βλάβης ἐκλυτρώσασθε καὶ θλίψεως τοὺς κραυγάζοντας, χαίροις ζεῦγος μακάριον.