Από τον τελευταίο Κύκλο μας (26/5/'13) Ι.

Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ  Ματθ. στ' 13.

«Τελειότατον αριστούργημα ρητορικής» χαρακτήρι­σαν την «προσευχή των προσευχών», το «Πάτερ ἡμῶν». Και ήδη, μετά τα αιτήματα, των οποίων τα ιερά νοήματα είναι ανεξάντλητα, έρχεται ο επίλογος: «ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.» (Ματθ. στ' 13).

1. «'Ότι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας».

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας ανέπτυξε περισσότερο τον τύπο αυτόν και τον καθιέρωσε με τη μορφή, που τον ακούμε στους Ιερούς ναούς μας: «Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ Βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα, τοῦ Πατρὸς καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.». Συνέδεσε την προσευχή, που ο Κύριος μας δίδαξε, με όλα τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος.

Ότι, διότι...

Τί νόημα έχει το αιτιολογικό «διότι» στον επίλογο;

Ο επίλογος αιτιολογεί τα προηγηθέντα και συγχρό­νως είναι μία δοξολογία και ομολογία της κυριαρχίας, της δυνάμεως και της δόξης του Θεού. Δίνει την εξήγηση εδώ ο Κύριος, γιατί ζητάμε όλα τα προηγούμενα. Διότι -λέμε- Συ ο Πατέρας μας, είσαι βασιλεύς δυνατός και ένδοξος και συνεπώς τίποτα δεν σου είναι αδύνατον.

«σοῦ ἐστιν ἡ Βασιλεία».

Συ είσαι ο αιώνιος και υπέρτατος βασιλεύς, ο «βασι­λεύς των βασιλευόντων» (Α' Τιμ. στ' 15). Της δικής Σου πνευματικής βασιλείας είμαστε υπήκοοι και αισθανόμαστε γι' αυτό ασφαλείς και ευτυχείς. Συ κυβερνάς με την πάνσοφη αγάπη Σου τα Σύμπαντα, αλλά Σύ κατευθύ­νεις με τη θαυμαστή Πρόνοια Σου και τις λεπτομέρειες της ζωής μας.

Ό Ιερός Χρυσόστομος εξηγεί: «Επειδή με την μνή­μν του εχθρού διαβόλου και των πειρασμών, μας δη­μιουργήθηκε κάποια ανησυχία, τώρα μας ενθαρρύνει, μας ανεβάζει το φρόνημα, υπενθυμίζοντας μας, ότι ο Θεός στον όποιον απευθυνόμαστε και υπό την εξουσία του οποίου ευρισκόμαστε, είναι βασιλεύς δυνατότερος από όλους και όλα. Όταν δε λέει: δική Σου είναι η βασιλεία, κανέναν δεν πρέπει να φοβόμαστε, αφού κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί σ' Αυτόν και κανείς δεν μοιράζεται μαζί Του την εξουσία».

Ένα αίσθημα σιγουριάς και υπεροχής, έναντι του εχθρού-διαβόλου θέλει να μας μεταδώση ο Κύριος, εφ' όσον σύμμαχος μας στον πόλεμο μαζί του είναι ο πανί­σχυρος και πανένδοξος Βασιλεύς και Πατέρας μας.

«σοῦ ἐστιν … ἡ δύναμις»

Δική Σου είναι η άπειρος δύναμις, δια της οποίας διατηρείται η κυριαρχία Σου, επί όλης της κτίσεως, ασά­λευτη και αιωνία.

Είναι Βασιλεύς -λέμε- παντοδύναμος, κοντά στον Οποίο βρίσκουμε προστασία και ασφαλή σωτηρία Κανείς άλλος άρχοντας και βασιλεύς επίγειος, οσονδήποτε πλούσιος και δυνατός, δεν είναι ικανός να μας δώσει όσα το πνευματικό μας συμφέρον και η διπλή μας φύσις απαιτεί και να μας προστατεύει από κινδύνους και εχθρούς, ορατούς και αόρατους.

«σοῦ ἐστιν … ἡ δύναμις»

 Ώστε, κι αν εσύ, ο προσευχόμενος, είσαι υπερ­βολικά αδύναμος, πάλι είναι δίκαιο να έχεις θάρρος, αφού έχεις με το μέρος σου τόσο μεγάλο βασιλέα, που μπορεί τα πάντα να επιτύχει  δια σου και για λογαριασμό σου εξηγεί πάλι ο άγιος ρήτορας..

Σου ζητήσαμε όλα τα προηγούμενα -εξηγούμε στον επίλογο- διότι ως παντοδύναμος Θεός μπορείς και ως πανάγαθος Πατέρας θέλεις να πραγματοποιήσεις τα αι­τήματα μας.

«σοῦ ἐστιν … καὶ ἡ δόξα».

Δεν είναι μόνον παντοδύναμος, αλλά και ένδοξος βασιλεύς «οὗ τὴν δόξαν οὶ οὐρανοί διηγοῦνται, ἡ δὲ γῇ τὴν αὐτοῦ δεσποτείαν, καὶ ἡ θάλασσα τὸ αὐτοῦ κράτος καὶ πᾶσα αἰσθητή καὶ νοητὴ κτίσις τὴν αὐτοῦ μεγαλειό­τητα κηρύττει..» (Ευχή λειτουργίας Ιακώβου). Γι' αυτό είναι δίκαιο να δοξάζεται υπό πάντων. «...καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας».

Όχι μόνον -συνεχίζουμε στον επίλογο-η βασιλεία και η δύναμις είναι του Θεού, αλλά και η δόξα είναι δική Του.

Είναι δίκαιο και πρέπον να δοξάζεται και να υμνείται ατελεύτητα, εις αιώνας αιώνων. Σε Κείνον αρμόζει κάθε έπαινος και ύμνος και δόξα και τιμή, από όλα τα λογικά πλάσματα Του, αιωνίως.

Στον Θεό, ως το ύψιστο και άπειρο και τέλειο Όν ανήκει η δόξα. Στον Θεό, ως τον πανάγαθο Πατέ­ρα και Εύεργέτη ανήκει η ευγνωμοσύνη και η ευχαρι­στία. Χωρισμένα από την δοξολογητική διάθεση και την ευγνώμονα ευχαριστία, όλα τα αιτήματα μας καταντούν αχάριστη και αχόρταγη επαιτεία.

«εἰς τοὺς αἰῶνας».

Δεν αναπέμπομε μια εφήμερη δοξολογία στο Θεό, αλλά εκφράζουμε τον πόθο να Τον υμνούμε αιωνίως και ασίγητως, χωρίς ποτέ να αισθανόμαστε κόρο ή αθυμία, σε μια βασιλεία, που απλώνεται στο χθες, στο σήμερα και στο αιώνιο «αύριο».

«'Ότι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας».

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης διατυπώνει ερμη­νευτικά, με τις δικές του σκέψεις, τον επίλογο: «Γνωρί­ζοντας ο Κύριος μας, ότι η ανθρώπινη φύσις ρέπει προς την ολιγοπιστία, με τον επίλογο θέλει να μας ενισχύσει και να μας μεταδώσει βεβαιότητα στην εκπλήρωση των αιτημάτων μας από τον Πατέρα. Είναι, δηλαδή, σαν να λέει: Επειδή έχετε τέτοιον Πατέρα, που είναι βασιλιάς δυνατός και υπερένδοξος, μην αμφιβάλλετε καθόλου για όσα ζητάτε από Αυτόν. Μόνον εσείς μην αμελείτε να Τον «ενοχλείτε» με την προσευχή, σαν τη χήρα εκείνη, που ενοχλούσε τον άδικο κριτή να την λυτρώσει από τον αντίδικο της (Λουκ. ιη΄ 1-8). Διότι δική Του είναι η χωρίς διαδοχή βασιλεία, η ακατανίκητη δύναμη και η ακατάβλη­τη δόξα».

«ἀμήν».

Εβραϊκό επίρρημα, πού διατυπώνει βεβαιότητα ή ευχή. Το «ἀμήν» είναι η ιερή και επίσημη σφραγίδα των απο­φάσεων και υποσχέσεων, που δώσαμε και πήραμε κατά τις θείες στιγμές της προσευχής. Σημαίνει: Βεβαίως και ολόψυχα παραδέχομαι όλα όσα στην προσευχή μου ανέφερα. «Έπισφραγίζομεν διὰ τοῦ «ἀμήν» ὃ σημαίνει γένοιτο, τὰ ἐν τῇ θεοδιδάκτω εὐχή» (άγ. Κύριλλος Ιερο­σολύμων).

Με μια λέξη ανακεφαλαιώναμε όλα τα ιερά νοήματα της προσευχής και κάθε αιτήσεως ξεχωριστά. Συμπεριλαμβανομένων και όλων όσων τυχόν ξέφυγαν από την προσοχή μας, κατά την απαγγελία της θεόσδοτης αυτής προσευχής.

Έτσι κλείνουμε την προσευχή με τη βεβαιότητα, ότι η ιερή αυτή επικοινωνία θα φέρει πλούσια τη Χάρη στην ψυχή μας και  «ὁ Πατήρ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» θα κάνει δεκτά όλα τα αιτήματα που διατυπώσαμε σ’ αυτήν. Μέχρι την ώρα, που η παρούσα ζωή μας θα φθάσει στό δικό της «ἀμήν». Και είθε να είναι η λέξη, που θα σφραγίσει μια ζωή πίστης και αγάπης, για ν' αρχίσει η καινούργια ζωή, που δεν έχει «ἀμήν» με την έννοια του τέλους.

Ό «Ἀμήν». Ονομάζεται έτσι ο Κύριος στην Αποκάλυψη (γ' 14). Αυτός είναι ο «Μάρτυς» ο απολύτως αξιό­πιστος και αληθινός. «Τὸ τέλος τὸ χωρίς τέλος, ὁ ὑπάρχων καὶ διαμένων εἰς τὸν αἰῶνα».

«ἀμήν».

Δεν είναι μια τυπική και μηχανική συναίνεση. Είναι, πρέπει να είναι -μια «κραυγή» που εκφράζεται εκ βάθους ψυχής και καρδίας, μετά από κάθε προσευχή.

Για να απαγγείλει κανείς το «ἀμήν» της προσευχής του, με την ίδια κατάνυξη, που την άρχισε- για να φθάσει στο «ἀμήν» μια προσπάθεια, μια πράξη, ένα έργο θεάρεστο, για να κλείσει με το «ἀμήν» μια ζωή προσφοράς και δοξολογίας στον Κύριο, χρειάζεται να ξεπεραστούν πολλά οδοφράγματα, όπως: η ρουτίνα, ο κόπος, η αποθάρρυνση, η επήρεια πού ασκεί το πνεύμα του «κόσμου», ο συσχηματισμός... και να κατατεθούν: επιμονή, υπομονή, αγωνιστικότητα, πίστη, ελπίδα, αγάπη, αποφασιστικότητα, σταθερότητα, διάθεση μετανοίας... Τα διαθέτομε;

Να γιατί το «ἀμήν» αξίζει περισσότερο από όλες τις άλλες στιγμές στο ρολόι της ζωής μας.

Αλλά ο επίλογος δεν είναι μόνον αιτιολογία των προηγουμένων. Είναι και δοξολογία και αίνος προς τον Θεό.  Και αυτό το σημείο ας το προσέξουμε. Συνεχίζεται...