....
2. Δοξολογία και ευχαριστία, στοιχεία προσευχής και λατρείας.
«Το πρώτον αντικείμενον των προσευχών μας, είναι η δόξα του Θεού» γράφει ο Κων. Καλλίνικος. «Πριν ή κινήσωμεν την γλώσσαν μας εις υπόδειξιν των ημετέρων αναγκών, ας υμνήσωμεν δι’ αυτής το υπερύμνητον και υπερένδοξον Όνομα».
Και από την κατανομή των αιτημάτων στη θεοδίδακτη προσευχή, παρατηρεί ο ίδιος, αυτό γίνεται φανερό. Πρώτα ο αγιασμός του Ονόματος Του, η επέκταση της
βασιλείας Του... και έπειτα τα αναγκαία για την φύση μας αιτήματα. Και συνιστά: «Μη θέτεις τα βαγόνια χωρίς την ατμομηχανή, διότι η αμαξοστοιχία δεν θα κινηθεί». Και εννοεί ατμομηχανή την δοξολογία και βαγόνια τα αιτήματα τα αναφερόμενα στις διάφορες ανάγκες μας.
Αλλά, γιατί τόσο απαραίτητη στην προσευχή μας είναι η δοξολογητική διάθεση; Μήπως έχει ανάγκη ο Θεός από τους δικούς μας εγκωμιαστικούς ύμνους;
Σίγουρα, οι ανθρώπινες δοξολογίες δεν προσθέτουν
τίποτα στον παντοδύναμο και ανενδεή Κυβερνήτη του Σύμπαντος. Ούτε «κολακεύεται» ο Θεός από τους δικούς μας ύμνους και επαίνους, για να διατεθεί έτσι ευνοϊκά απέναντι μας, όπως συμβαίνει συχνά με μας τους μικρούς ανθρώπους. Τον Θεό πρέπει να δοξάζομε και να ευχαριστούμε:
α) Διότι αυτό αποτελεί στοιχειώδες καθήκον μας.
Στον Θεό, ως το ύψιστο αγαθό, ανήκει η δόξα. Και στον πανάγαθο Πατέρα ανήκει η ευγνωμοσύνη
μας. Έτσι μαζί με την δοξολογία συμπλέκεται και η ευχαριστία.
Εν τούτοις, πόσο επιλήσμονες είμαστε οι άνθρωποι, στο ιερό αυτό και ισόβιο χρέος μας! «Αν ζώμεν, αν κινούμεθα, αν αναπνέωμεν, αν ομιλώμεν, αν λογικευώμεθα, αν βλέπωμεν υγιαίνοντας τους προσφιλείς μας, αν καρδίαι στοργικαί πάλλουν υπέρ ημών, αν απολαύωμεν τα παρόντα αγαθά, αν απεκδεχώμεθα τα μέλλοντα, πάντα ταύτα εις τον Θεόν τα χρεωστούμεν» μας υπενθυμίζει ο Κων, Καλλίνικος. Και συνεχίζει: «Και τί λέγω; Αυτόν τον θείον Σωτήρα μας, εις το αίμα του Οποίου επλύθη η προπατορική μας λέπρα, Τον χρεωστούμεν εις τον Θεόν. Τί λοιπόν ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων, ων ανταπέδωκεν ημίν» διερωτάται ο εκλεκτός θεολόγος, γεμάτος ευγνωμοσύνη, προς τον δωρεοδότη Θεό.
Κι ας έρθουμε στην προσωπική μας Ιστορία. Πόσες
φορές η Πρόνοια Του μας έβγαλε από αδιέξοδα, η δύναμίς Του μας σκέπασε σε ώρες πειρασμών και κινδύνων, η παρουσία Του μας όπλισε στις καθημερινές δυσκολίες... Μέγιστα και ασύλληπτα τα δωρήματα της θείας αγάπης και συγκαταβάσεως, με επίκεντρο τη σταυρική θυσία του Κυρίου μας. Πώς μπορεί η χριστιανική ψυχή να μένει ασυγκίνητη και ανέκφραστη;
β) Διότι ή δοξολογία και ή ευχαριστία αποτελεί άριστη συνηγορία για τα αιτήματα μας.
«Πῶς γὰρ αἰτήσει τὶς τὰ μέλλοντα, ὁ τῶν προτέρων χάριν οὐκ εἰδώς;» παρατηρεί ό Ι. Χρυσόστομος. Και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας συνιστά: Πριν απ' όλα ας βάλουμε στην προσευχή μας την ειλικρινή ευχαριστία.
Είπαν, πως τις πιο μεγάλες δωρεές ο Θεός τις
επιφυλάσσει σ’ όσους Τον δοξάζουν και Τον ευχαριστούν. Κι είναι αλήθεια. Ας πάμε πίσω, στην εποχή του Κυρίου:
Μέγα καί γνωστό το θαύμα της θεραπείας των δέκα
λεπρών. «Ἐν τῷ ὑπάγειν αὐτούς ἐκαθαρίσθησαν» όλοι (Λουκ. ιζ' 11-19). Τί έγινε στη συνέχεια; Τους εννιά τους μέθυσε η χαρά. Κι η λησμοσύνη του Ευεργέτη τους γράφει την πιο μαύρη σελίδα στην ατομική τους ζωή. Του ενός όμως η χαριτωμένη ψυχή ξεχειλίζει από το ιερό αίσθημα της ευγνωμοσύνης. Δεν επηρεάζεται από τη στάση των άλλων. Καθένας έχει προσωπική ευθύνη έναντι του Ευεργέτου-Θεού.
Έτσι, ο ευγνώμων, χωρίς καμιά καθυστέρηση φθάνει στον Κύριο. Κάθε άλλο καθήκον το θεώρησε δεύτερο. Η όλη στάση του χαρακτηρίζεται από την ειλικρίνεια
των αισθημάτων του και από τον αυθορμητισμό της ευγενικής καρδιάς του. Είναι φανερό, ότι δεν τον έφερε κοντά στον Κύριο κάποια εθιμοτυπική υποχρέωση. Προτού πλησιάσει ακόμα, σ' όλη τη διάρκεια του δρόμου, με φωνή μεγάλη δόξαζε τον Θεό! Και, μόλις έφθασε, πέφτει στα πόδια του Χριστού, βαθιά συγκινημένος, και όλα, καρδιά, γλώσσα, στάση του σώματος, εκφράζουν τις διαθέσεις της ψυχής του!
Κι ο Κύριος στοργικά: «ἀναστὰς πορεύου· ἡ πίστις σου σέσωκὲ σε». Η ευγνωμοσύνη του και η δοξολογία προς τον Θεό του χαρίζουν όχι μόνον την υγεία του σώματος, αλλά κάτι πολύ ανώτερο, τη σωτηρία της ψυχής του! Όντως, δεν υπάρχει δοχείο καταλληλότερο, για να το γεμίσει ο Θεός με τη χάρη Του, όσο η καρδιά η ευγνώμων και δοξάζουσα το Όνομα Του.
Αλλά ας μη στιγματίζουμε μόνον τους εννέα λεπρούς. Όλοι δεχόμαστε και υποκύπτουμε στον πειρασμό της λησμοσύνης των δωρεών του Θεού. Όταν οι δοκιμασίες χτυπούνε την πόρτα της καρδιάς μας και της οικογένειας μας, τότε με θέρμη και δάκρυα Ικετεύουμε: «ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ», «Ἰησοῦ έπιστάτα, έλέησον ἡμᾶς», «ποίησον μέθ' ἡμῶν σημεῖον εἰς ἀγαθόν»... Αλλ' όταν περάσει η μπόρα και γίνει «γαλήνη» τότε άλλη κατεύθυνση παίρνει το βλέμμα και τα αισθήματα της καρδιάς μας. Ξεχνάμε και τον Πατέρα και την προστασία Του, ξεφεύγουμε από την τροχιά της παρουσίας Του, αποχρωματίζεται το αίσθημα της ευγνωμοσύνης και η προς τον Θεό δοξολογία δεν ανεβαίνει αυθόρμητα στα χείλη μας. Τί θα κάνουμε;
«Μνημονεύετε» συνιστά ο απ. Παύλος (Εφεσ. θ' 11). «Θυμήσου», θα λέμε στον εαυτό μας, κάθε φορά, που νοιώθουμε υποβαθμισμένη την δοξολονητική και ευχαριστιακή διάθεση της ψυχής μας. Η ανάμνηση των δωρεών του Θεού αναθερμαίνει το αίσθημα της προς τον Θεό δοξολογίας και ευχαριστίας.
Τί να θυμηθούμε; Και τί δεν έχουμε να θυμηθούμε! Πόσες αιτίες δοξολογίας θα φέρει μπροστά μας ένα τέτοιο προσκλητήριο! Αλλά και Η κάθε μας μέρα και το κάθε μας βήμα, πόσες ευλογίες κουβαλάει προσωπικές
και κοινές, χειροπιαστές και συγκεκριμένες αλλά και αφανείς και ασύλληπτες στην περιορισμένη μας όραση! Τίποτα ας μη θεωρούμε αυτονόητο και συμπτωματικό. Όλα είναι κατευθυνόμενα από την αγάπη του Πατέρα. Κι αυτό το προνόμιο της προσευχής, ευχαριστίας και
δοξολογίας αιτία είναι. Ποιόν άνθρωπο, οσονδήποτε οικείο και προσφιλή, θα μπορούσαμε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και της νύκτας να πλησιάσουμε με τόση απλότητα και εμπιστοσύνη, με όση τον «Πατέρα ημών» και με τη βεβαιότητα, ότι θα ανταποκριθεί στη διάθεση της επικοινωνίας και στις ανάγκες μας;
Γράφει ό Νικηφόρος Θεοτόκης, Η μεγάλη αυτή εκκλησιαστική μορφή της Ορθοδοξίας (1736-1800 μ.Χ.). «Η προς τον Θεόν δοξολογία και ευχαριστία εισί χρέος απαραίτητον». Και αφού αναφέρεται σε όλες τις γενικές
ευεργεσίες, που πλούσια σκόρπισε το χέρι του Θεού στον κόσμο μας, προσθέτει: «Ἄμετρον ἒχομεν χρέος, ἴνα «ἀδιαλείπτως» ψάλλωμεν δοξολογίας καὶ «ἐν παντί» (Α' Θεσσ. ε' 18, 19) προσφέρομεν εὐχαριστήριους ὓμνους εἰς τὸν Δοτήρα τοσούτων καί τοιούτων ἀγαθῶν».
«Ἐν παντὶ», που σημαίνει σε ότι στέλνει ο Θεός. Και στην υγεία και στην αρρώστια και στην επιτυχία και στην αποτυχία και στην ευκολία και στη δυσκολία και στις τιμές και στην καταφρόνια!
«Δὸξᾳ τῷ Θεῷ πάντων ἒνεκεν ὃπερ οὐ παύσομαι ἐπιλέγων ἀεὶ πάσι μοι τοῖς συμβαίνουσιν» έγραφε σε επιστολή του προς την Ολυμπιάδα, ο εξόριστος ιεράρχης, Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Και αλλού, συμπληρώνει: «Τοῦτο γὰρ δικαίων μάλιστα, τὸ διὰ παντὸς καί ἐν ἂπασιν εὐχαριστεῖν». Αυτό είναι το γνώρισμα των αγίων, το να ευχαριστούν πάντοτε και για όλα.
«῾Υμνήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου» συνιστά και ένας άλλος πρωταγωνιστής του πνευματικού στίβου, ό Μ. Αθανάσιος. Τί ωραίο σε κάθε ευκαιρία και πολλές φορές την ημέρα να λέμε αυτό το «Δόξα τῷ Θεῷ».
γ) Μας ανοίγει το δρόμο για την πολιτεία των αγγέλων.
Ο ουρανός είναι γεμάτος από δοξολογίες και αίνους. Έργο των αγγέλων είναι να δοξάζουν και να υμνούν μετά χαράς τον Θεό.
Και εμείς όσο αισθανόμαστε την ανάγκη να δοξάζουμε και να υμνούμε τον Θεό, τόσο περισσότερο συγγενεύουμε με τους αγγέλους και φανερώνουμε την ευγένεια της ψυχής μας. Αντίθετα, εάν δεν μορφώσουμε ένα
χαρακτήρα, που να αισθάνεται το μεγαλείο του Θεού και να κινείται σε ευχαριστία και δοξολογία προς Αυτόν, δεν θα μπορούμε να έχουμε θέση κοντά στους αγγέλους και τους αγίους. «Ὁ γὰρ ὀκνῶν ὑμνολογεῖν καὶ δοξάζειν Σέ, τῆς μελλούσης δόξης οὐ τεύξεται» διαβάζουμε σε μια ωραία προσευχή της Εκκλησίας μας.
Η δοξολογία είναι το είδος της προσευχής, που θα
συνεχίζουμε στην αιωνιότητα. Ψάλλουν οι άγγελοι στον ουρανό και υμνούν τον Κύριον «ἀκαταπαύστοις στόμασιν, ἀσιγήτοις δοξολογίαις» ψάλλουν και οι πιστοί και δοξάζουν τον Θεό «τὰ χερουβείμ μυστικῶς εἰκονίζοντες».
«῝Οπου ψαλμός μετά κατανύξεως, ἐκεῖ καὶ ὁ Θεός μετά τῶν ἀγγέλων» γράφει ο άγ. Εφραίμ ο Σύρος. Και συμπεραίνει ο ι. Χρυσόστομος: «ὁ τὸν Θεὸν εὐλογῶν, αὐτός κερδαίνει, λαμπρότερον ἐαυτόν καθιστάς»,
Όσο δοξάζουμε και αναγνωρίζουμε τον Θεό-Πατέρα μας, ως την πηγή κάθε καλού, τόσο η αληθινή δόξα
αντανακλά και σε μας:
Μια νεαρή πριγκίπισσα περπατούσε μονάχη στο
απέραντο βασιλικό κτήμα. Ο νεοφερμένος επιστάτης, που δεν τη γνώριζε, τη ρώτησε:
-Ποιά είσαι συ και τί θέλεις εδώ μέσα;
-Εγώ δεν είμαι τίποτα, αλλά ο πατέρας μου είναι ο Βασιλιάς, απήντησε με καλοσύνη η νέα.
Παρόμοια και ο καθένας μπορεί να πιστεύει και να λέει: «Εγώ δεν είμαι τίποτα· άλλα ο Πατέρας μου είναι ο Θεός». Σ’ Αυτόν ανήκει η δόξα και το μεγαλείο! Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου